Każdy ma prawo do ochrony zdrowia – art. 68 ust. 1,
Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finanso- wanych ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w obowiązującej ustawie – art. 68 ust. 2.
II . Prawa Pacjenta określone w ustawie o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta z 2008r.
Poniższe informacje zostały wybrane z ustawy o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta. Pełna treść ustawy jest dostępna w Dzienniku Ustaw Dz. U. z 2009r., Nr 52. poz. 417 z późniejszymi zmianami.
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
Pacjent ma prawo, w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świad- czeń zdrowotnych, do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych, pro- cedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń.
Pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.
Prawo do informacji
Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, pro- ponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewi- dzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.
Pacjent lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do wyrażenia zgody na udzielenie in- formacji wymienionych w pkt. 2 innym osobom.
Pacjent ma prawo żądać, aby lekarz nie udzielił mu informacji, o której mowa w pkt. 2.
Pacjent małoletni, który nie ukończył 16 lat, ma prawo do uzyskania od lekarza informacji, o których mowa w ust. 2, w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu proce- su diagnostycznego lub terapeutycznego.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od pielęgniarki, położnej przystępnej informacji o jego pielęgnacji i zabiegach pielęgniarskich.
Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych, uwzględniającej ograniczenia tych praw określone w tych przepisach. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia tę informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu, w miejscu ogólnodostępnym.
Pacjent ma prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, realizowanych przez ten podmiot.
Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych
Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego.
W celu realizacji prawa pacjenta do zachowania tajemnicy, osoby wykonujące zawód medycz- ny są obowiązane zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, w szczególności ze stanem zdrowia pacjenta.
Osoby wykonujące zawód medyczny są zwolnione z obowiązku zachowania tajemnicy, w przypadku gdy:
tak stanowią przepisy odrębnych ustaw;
zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób;
pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy;
zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udziela- niem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestni- czącym w udzielaniu tych świadczeń.
Osoby wykonujące zawód medyczny, udzielające świadczeń zdrowotnych, z wyjątkiem przy- padków, o których mowa w pkt. 3 ppt. 1)-3), są związane tajemnicą również po śmierci pa- cjenta.
Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia zgody na przepro- wadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza.
Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub nie- zdolnego do świadomego wyrażenia zgody, ma prawo do wyrażenia zgody na przeprowa- dzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opie- kun faktyczny.
Skargi można składać:
- Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.
- Zgoda oraz sprzeciw, mogą być wyrażone ustnie albo poprzez takie zachowanie osób wy- mienionych w tych przepisach, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom albo brak takiej woli.
Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta
Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udziela- nia mu świadczeń zdrowotnych.
Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska.
Osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku ist- nienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bez- pieczeństwo zdrowotne pacjenta. Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
W celu realizacji prawa do poszanowania intymności i godności pacjenta, osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intym- ności i godności pacjenta.
Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczest- niczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na ro- dzaj świadczenia. Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.
Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej
- Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
- Dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie określonej w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych.
- Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych jest obowiązany prowadzić, przechowywać i udostępniać dokumentację medyczną w sposób określony w niniejszym rozdziale oraz za- pewnić ochronę danych zawartych w tej dokumentacji.
- Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta.
- Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również:
1) podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych;
2) organom władzy publicznej, Narodowemu Funduszowi Zdrowia, organom samorządu zawodów medycznych oraz konsultantom krajowym i wojewódzkim, w zakresie niezbęd- nym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru;
3) ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, proku- raturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem;
4) uprawnionym na mocy odrębnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek;
5) organom rentowym oraz zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem;
6) podmiotom prowadzącym rejestry usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowa- dzenia rejestrów;
7) zakładom ubezpieczeń, za zgodą pacjenta;
8) lekarzowi, pielęgniarce lub położnej, w związku z prowadzeniem procedury oceniają- cej podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o akredytacji w ochronie zdrowia, w zakresie niezbędnym do jej przeprowadzenia.
- Dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub jednostce badaw- czo-rozwojowej do wykorzystania dla celów naukowych, bez ujawniania nazwiska i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy.
- Dokumentacja medyczna jest udostępniana:
1) do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;
3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wyko- rzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumen- tacji.
- Laboratorium przechowuje dokumentację medyczną przez okres 20 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ostatniego wpisu, z wyjątkiem:
1) skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym udzielono świadczenia będącego przedmiotem skierowania lub zlecenia;
2) dokumentacji medycznej dotyczącej dzieci do ukończenia 2. roku życia, która jest przecho- wywana przez okres 22 lat.
Po upływie okresów przechowywania podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych niszczy do- kumentację medyczną w sposób uniemożliwiający identyfikację pacjenta, którego dotyczyła.
Podstawa Prawna:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 1997r., Nr 78 poz., 483 z późn. zm. )
- Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009r., Nr 52. poz. 417 z późn. zm.)
